Belçika | “Geçici Mezbahanelerde Elektroşoksuz Kesim Yasağı Din Özgürlüğünü İhlal Etmiyor”

2015 yılında Belçika’nın Flaman bölgesi Hayvancılık Bakanı Ben Weyts geçici mezbahanelerde dinî usullere göre hayvan kesimlerini, yani elektroşoksuz kurban kesimini yasaklamıştı. Elektroşoksuz kesimlerin sadece tanınmış kesimhanelerde gerçekleşebileceğine karar verilmişti. Bu karar Kurban Bayramı münasebetiyle kurulan geçici mezbahanelerde elektroşoksuz kurban kesiminin yasaklanması ve bunun sadece tanınmış mezbahanelerde mümkün olması anlamına geliyor.

Tanınmış mezbahanelerin kapasitelerinin Kurban Bayramında yeterli olmaması ve Belçika’daki Müslümanların kurban kesim ihtiyaçlarını yeterli derecede karşılayamamalarının ardından Müslüman kuruluşlar kararı mahkemeye taşımışlardı. Müslüman kuruluşlar elektroşoksuz kurban kesim yasağının ve tanınmış kesimhanelerdeki yetersiz kapasitenin din hürriyetini kısıtlayıcı bir uygulama olduğunu gerekçe olarak göstermişti. Dava Belçika mahkemesi tarafından Avrupa Adalet Divanına intikal etmişti.

Avrupa Adalet Divanı’nın Kararı

29 Mayıs 2018’de Avrupa Adalet Divanı kararını açıkladı. Divan “dinî usullere göre kurban kesiminin sadece tanınmış kesimhanelerde mümkün olmasının ve geçici mezbahanelerde yasaklanmasının din hürriyetini ihlal etmediğine” karar verdi. Avrupa Adalet Divanı’nın basın açıklamasında şu sözlere yer verildi: “Böyle bir uygulama hayvan refahı ve et tüketicilerinin sağlığının korunması ile ilgili gerekli yasalar dikkate alınarak, sadece dini usullere göre hayvan kesimlerini organize etmek ve teknik açıdan düzenlemek için geliştirilmiş olmasından dolayı din hürriyetini ihlal etmemektedir.”

Tanınmış kesimhanelerdeki yetersiz kapasite ile ilgili Divan, yetersiz kapasitenin sadece belirli dönemlerde – yani Kurban Bayramında – ve Flaman bölgesinin belirli yerlerinde olmasının Flaman bölgesinin iç meselesi olduğunu ve bu yüzden genel elektroşoksuz kurban kesim yasağını etkilemediğini bildirdi.

Adalet Divanı bunun yanı sıra Avrupa Birliği uygulamalarına göre geçerli olan genel elektroşoksuz kurban kesim yasağının dinî usullere göre kesimler için bir istisna içermesinden dolayı din hürriyetini ihlal etmediğini ve dolayısıyla belirli şartlarda kesimlerin yine mümkün kılınmasının Müslüman toplumun din hürriyetinin korunmasına yönelik pozitif bir uygulama olduğunu açıkladı.

Bakan Weyts’in Tepkisi

Flaman Haycancılık Bakanı Ben Weyts bu kararı “yerinde ve mantıklı” olarak değerlendirdi. Bakan “Bu tartışmanın konusu benim için her zaman hayvan refahı oldu ve hiç bir zaman din olmadı. Hayvan zulmüne karşı mücadelenin hiçbir ideoloji veya dinle ilgisi yok. Medeni bir toplum olarak hayvan zulmünü engellemek bizim asli görevimiz. Bu vesileyle hukuki mücadelenin son bulması için herkese ve özellikle Müslüman ve Yahudi topluma çağrıda bulunuyorum. Dinî toplulukların toplumun geniş kitleleri tarafından desteklenen hayvan zulmüne karşı verilen mücadeleye omuz vermeleri için müthiş bir imkân oluştu.” şeklinde açıklama yaptı.

Genel Elektroşoksuz Kesim Yasağı

Avrupa Adalet Divanı’nın vermiş olduğu karar sadece geçici mezbahanelerdeki elektroşoksuz kesim yasağını kapsıyor. Fakat Flaman ve Walon bölgelerinin geçtiğimiz yıl aldıkları kararlara göre 2019’dan itibaren Belçika’da genel elektroşoksuz kesim yasağı yürürlüğe girecek. Bu bağlamda tanınmış mezbahanelerde de elektroşoksuz kesim mümkün olmayacak ve dinî usullere göre hayvan kesimleri sadece “geri döndürülebilir elektroşok” sistemleriyle mümkün olacak. Müslüman ve Yahudi kuruluşlar bu kararı Belçika’nın Anayasa Mahkemesi’ne taşıdılar.

Adalet Divanı 2019’da yürürlüğe girecek olan genel elektroşoksuz kesim yasağını ele almasa da, Avrupa Birliği’nin genel elektroşoksuz kurban kesim yasağının dinî usullere göre kesimler için bir istisna içerdiğinin altını çizmesi, Belçika’da yürürlüğe girecek olan genel elektroşoksuz kesim yasağının meşru olmadığına yönelik bir ipucu veriyor. Bu karar ışığında Anayasa Mahkemesinin ne yönde karar vereceği merak edilen konular arasında. (nsa)