İtalya | Sistem Karşıtlığının “Parlayan Yıldızı”: MS5

İtalya’da 4 Mart’taki seçimleri merkez sağ ittifakı kazansa da sistem karşıtı duruşuyla ana akım siyasete tepki olarak doğan 5 Yıldız Hareketi (M5S), seçimin diğer galibi oldu. Hareket, İtalya’da geleneksel şekilde sağ ve sol olmak üzere iki kutba ayrılmış siyasetteki dengeleri bozarak meclisin en büyük partisi  olmayı başardı.

İtalya’da 4 Mart’ta yapılan genel seçimlerde öne çıkanlar merkez sağ ittifakı ve sistem karşıtı duruşuyla M5S oldu.  Komedyen Beppe Grillo ve internet girişimcisi Gianroberto Casaleggio tarafından 2009’da kurulan M5S, kendini bir “siyasi parti” olarak değil, “tepki hareketi” şeklinde tanımlıyor. Kendini “sağ veya sol” siyasi kanatta tanımlamayan 5 Yıldız Hareketi, “bunların demode kategoriler olduğunu” ifade ediyor.

İtalya’daki Sorunlara Tepki

Ekonomik kriz, siyasetteki yozlaşma ve yolsuzluklar, sığınmacı akınlarının ülkeye etkileri sonucu ortaya çıkan M5S, “yolsuzluk, göçmen ve sistem karşıtlığıyla” dikkati çekiyor. Hareket, İtalyanların ana akım siyasete ve ülke yönetimindeki aksaklıklara karşı verdiği tepki oylarıyla kısa sürede büyüdü. M5S, vatandaşların yönetim sürecine doğrudan katılımı, “e-demokrasi”, siyasette şeffaflık gibi argümanlarıyla ön plana çıkıyor.

Bu çerçevede M5S, kazanması halinde uygulanacak hükümet programını ve hatta başbakan adayını bile internet sitesinden yaptığı seçmen anketiyle belirledi. Oylamayla seçilen 31 yaşındaki Luigi Di Maio, hareketin seçim kampanyasını yürüten başbakan adayı oldu.

İlk Seçimde İkinci, İkincisinde Birinci Parti

M5S, 2013’te girdiği ilk seçimde, oyların yüzde 25’inin alarak partilerin tek başına elde ettikleri sandalye sayıları açısından mecliste 2.siyasi parti olmuştu. Hareket, bu sene girdiği ikinci seçimde oylarını neredeyse yüzde 8 artırarak yüzde 32,6 oy oranına ulaştı. Böylece 5 Yıldız Hareketi, İtalyan meclisinde tek başına en çok sandalyeyi kazanan parti oldu.

Sadece iki seçimde yarışan hareketin siyasette bölünmüşlüğün hakim olduğu, bunun çok fazla siyasi parti bulunmasına yol açtığı ve İtalyan siyasetinin kemik yapısını oluşturan sağ ve sol partiler ile fenomen isimlerin bile ittifaklar içinde yarıştığı bir ortamda, kısa sürede seçmenlerin üçte birinin oylarını alabilmesi dikkati çekiyor.

M5S’nin Karşıt Argümanları

Yolsuzluk, göçmen ve sistem karşıtı” hareket, “kısmen Avrupa Birliği (AB) karşıtı” olarak da tanınıyor. İlk kurulduğu dönemde AB’yi ve ortak para avroyu çok sert şekilde eleştiren, hatta İtalya’nın Avro Bölgesi’nden çıkması için referandum çağrısında bulunan hareket, özellikle son seçim kampanyası döneminde bu söylemlerini yumuşattı. Hareket, AB kurumlarında vatandaşların doğrudan katılım ve temsilini artıracak reformlar yapılmasını ve politikaların üye ülkelere dayatılmaması gerektiğini savunuyor.

Tüm yasa dışı göçmenlerin İtalya’dan sınır dışı edilmesi gerektiğini savunan hareket, sığınmacıların ülkelerine geri gönderilmelerine ilişkin menşe ülkelerle anlaşmalar yapılması gerektiğini belirtiyor. Hareket, ayrıca “sığınmacıların AB’ye giriş yaptığı ülkede kayıt altına alınmasına” ilişkin Dublin Sözleşmesi’nin iptal edilmesi, bunun yerine “sığınmacıların otomatik ve zorunlu olarak bütün üye ülkeler arasında dağıtılması” gerektiğini ifade ediyor.

Siyasetçilerin Ayrıcalıklarını Eleştiriyor

Hareket, siyasetçilerin “aşırı hak ve ayrıcalıklarını” da eleştiriyor. “Ömür boyu siyaset”e karşı çıkan M5S, bu nedenle, bir kişinin en fazla iki kere seçilebilmesi prensibinden hareket ediyor. Öte yandan, “siyasetçilerin maaşlarının yarıya indirilmesi, ömür boyu maaşların iptal edilmesini ve sağlanan tasarrufun halka harcanması gerektiğini” savunan hareket, şu an yasal bir zorunluluk olmamasına rağmen, bu ilkeyi üyelerine uyguladığını belirtiyor.

Siyasetteki yozlaşma ve yolsuzluklara karşı duruşuyla da öne çıkan hareket, adaylarını sabıka kaydı bulunmayan kişilerden seçiyor, adli kaydı bulunan politikacıların siyasetten men edilmesi gerektiğini savunuyor.

Artık İtalyan Siyasetinde Söz Sahibi

Kısaca, İtalyanların “tepki hareketi” olarak adlandırılabilecek M5S, kuruluşundan bu yana katıldığı yalnızca iki seçimde İtalyan siyasetinin mihenk taşları sağ ve sol kesime meydan okuyabilecek bir noktaya geldi.

Hareket, ülkedeki son genel seçimde ana akım siyasi partileri geride bırakarak seçimden meclisin tek başına en büyük partisi olarak çıkmayı başardı. Bu yüzden sistem karşıtı hareketin, bundan sonraki süreçte İtalyan siyasetinde daha fazla söz sahibi olması bekleniyor.

Meclisteki Dağılım

4 Mart’taki seçimde Eski Başbakan Silvio Berlusconi’nin Forza Italia (Haydi İtalya), Matteo Salvini’nin liderliğindeki aşırı sağcı Kuzey Ligi, Giorgia Meloni’nin liderliğindeki aşırı sağ görüşlü İtalya’nın Kardeşleri ve Biz İtalya’yla partilerinden oluşan seçimin kazananı merkez sağ ittifakı, toplamda yüzde 37 oya ulaştı. Yurt dışı oylarına ayrılan sandalye dağılımının da belli olmasıyla ittifakın 630 sandalyeli Temsilciler Meclisi’ndeki sandalye sayısı 263, 315 sandalyeli Cumhuriyet Senato’sunda ise 137 oldu.

Temsilciler Meclisi’nde ittifaka dahil partilerden  Forza Italia 59, Lig 73 ve İtalya’nın Kardeşleri 19 sandalye kazandı. Cumhuriyet Senatosu’nda da Forza Italia 33, Lig 37 ve İtalya’nın Kardeşleri 7 sandalyenin sahibi oldu. İttifak geri kalan sandalyelerini ise ortaklaşa gösterilen adaylara gitti.

Luigi Di Maio liderliğindeki sistem karşıtı 5 Yıldız Hareketi ise yüzde 32,6 oyla Temsilciler Meclisi’nde 222 sandalye kazanırken, Cumhuriyet Senatosu’nda 112 sandalyeye ulaştı. Sistem karşıtı siyasetiyle şimdiye kadarki en iyi seçim sonucunu alan M5S böylece, hem Temsilciler Meclisi’nde hem de Cumhuriyet Senatosu’nda tek başına en büyük parti oldu.

Hükümetteki merkez sol ittifakının, yüzde 22,8 oy oranıyla toplam sandalye sayısı 118 oldu. İttifak, Cumhuriyet Senatosu’nda ise 59 sandalyeye ulaştı. Böylece 2013 yılında yapılan seçimlerin galibi merkez sol ittifakı, Temsilciler Meclisi’nde 345’ten 118’e, Cumhuriyet Senatosu’nda ise 123’ten 59’a düşen sandalye sayısıyla çok büyük bir gerileme yaşayarak parlamentoda 3. sıraya yerleşti.

Temsilciler Meclisi’nde merkez sol ittifakında yer alan Demokrat Parti (PD) 91, bölgesel partilerden SVP-PATT 2, Avrupa Partisi 1 sandalye kazandı. Cumhuriyet Senatosu’nda da PD 45, SVP-PATT 1 sandalyeye ulaştı. Geri kalan sandalyelerini, ortaklaşa gösterilen adaylar kazandı.

Öte yandan Demokrat Parti’den ayrılan Senato Başkanı Pietro Grasso liderliğindeki Özgür ve Eşit (LeU) Partisi de aldığı yüzde 3,3 oyla Temsilciler Meclisi’nde 14, Cumhuriyet Senatosu’nda 4 sandalye kazandı. (AA)